Dorpshuizen in Gelderland; spiegels van het dorp

Dorpshuizen in Gelderland; spiegels van het dorp

Al zo’n vijftien jaar adviseer ik dorpshuizen in Gelderland. Elke week zit ik wel een avond met een bestuur rond de tafel om over de meest uiteenlopende onderwerpen te praten. Maar gespreksonderwerp nummer één is geld. Omdat het dak lekt en niemand weet hoe de al lang uitgestelde verbouwing betaald moet worden. Of omdat de exploitatiebegroting niet meer sluitend te krijgen is. Of ik hier een oplossing voor weet? In zo’n geval neem ik een bestuur mee in de veranderende wereld en de rol die het dorpshuis in deze wereld in neemt.

Op mijn openingsvraag wie er in het dorp maken gebruik maken van het dorpshuis, krijg ik steevast als antwoord: het hele dorp. Dan is het tijd om iets meer in te gaan zoomen. Soms pakken we gewoon een straat en gaan huis voor huis af. Wie wonen er en komen deze mensen ook echt? Vaak valt het dan toch best tegen. 
Veel dorpshuizen zijn gestart als verenigingsgebouw, in een tijd dat iedereen lid was van een of meer verenigingen. Alle grote dorpsevenementen, zoals Koninginnedag, de intocht van sinterklaas en de kermis, werden door deze verenigingen georganiseerd. Maar die tijd is voorbij. Als een bestuur niets doet, verliest het dorpshuis vanzelf zijn rol als spil van het sociale leven.

De kracht van het verhaal

Tijd voor herkenbare verhalen. Ik vertel over Hendrik, dertig jaar fanatiek lid van de plaatselijke biljartvereniging. Elke maandagmiddag en vrijdagochtend was hij in het dorpshuis om een balletje te stoten. Nu Hendrik oud is kan hij de keu steeds minder goed vasthouden en is hij gestopt. Hij zit nu thuis achter het raam te kijken naar zijn voormalige biljartmaatjes. Of over Jantine die twee jaar geleden naar het dorp is verhuisd omdat ze de omgeving zo aantrekkelijk vindt. Ze heeft niet zoveel met het verenigingsleven, maar is zeer geïnteresseerd in de historie van het dorp en haar landschap. Ook over Roy heb ik het regelmatig. Hij was 18 toen hij bedacht dat er in zijn dorp eigenlijk niets voor hem en zijn vrienden werd georganiseerd en dat hij zelf voor verandering kon zorgen door in het dorpshuisbestuur te gaan zitten.

De sleutel

Ik vertel ook graag verhalen over andere dorpshuizen. Over het sleutelplan van het dorpshuis van Deil. In plaats van drie sleutels voor het bestuur, heeft nu half Deil een sleutel. Het dorpshuis is van iedereen en als je vertrouwen geeft, zal dit niet beschaamd worden. Over Beemte Broekland waar het hele dorp betrokken was bij de heropstanding van het dorpshuis, het hele dorp heeft nagedacht over de activiteiten die ze zelf willen organiseren in het dorpshuis. Of over Oosterhout waar ze onder de noemer ‘Oosterhout Bruist’ laten zien hoeveel er georganiseerd wordt in het dorp.

Nieuwe rol

Dorpen waar verbondenheid met elkaar en met de plek gevoeld wordt, waar dorpstrots heerst en waar de bewoners elkaar kennen, zijn prettigere plekken om te wonen. Dorpshuizen kunnen daaraan bijdragen als ze een maatschappelijke rol kiezen en een plek bieden aan kwetsbare én vitale mensen. Aan de ouderen zoals Hendrik, die vroeger naar een bejaardenhuis gingen en nu in hun dorp blijven wonen. En daar stilletjes vereenzamen. Ook inwoners met een beperking wonen niet meer in een instelling ver buiten het dorp, maar blijven in hun eigen omgeving. En ook zij hebben behoefte aan contacten en ontmoeting. Een dorpshuis kan evengoed van waarde zijn voor vitale Jantine, die haar liefde voor het landschap wil delen. En ruimte bieden aan enthousiaste Roy om een feestje te bouwen. Met een gezonde dosis ambitie kan een dorpshuis van verenigingsgebouw een Huis van het Dorp worden. En op een nieuwe manier die levendige en verbindende spil zijn. Bij elkaar afkijken hoe je dat doet, is een aanrader.

Verkiezing Dorpshuis van het jaar

Om dorpshuizen nog meer van elkaar te kunnen laten leren, organiseren we voor besturen ‘kijkjes in de keuken’ bij een dorpshuis met een mooie aanpak. We geven de training ‘marketing voor dorpshuizen’, waar we in groepjes van tien besturen kijken naar de verschillende groepen in het dorp en hoe je die kunt betrekken. Het aantal verhalen dat verscholen ligt in de dorpshuizen is indrukwekkend en het bij elkaar in de keuken kijken werkt.

Daarom zijn we in 2017 vanuit de Leefbaarheidsalliantie Gelderland in gesprek gegaan met Omroep Gelderland. Dit was de geboorte van de verkiezing van het ‘Dorpshuis van het Jaar’. Zes mooie dorps- of buurthuizen krijgen de mogelijkheid om hun verhaal te delen met de rest van de Gelderland. Zaterdag 8 december wordt tijdens de finale-uitzending bekend wie de beker mag overnemen van Mariënvelde; de trotse winnaar van de vorige editie. Dat één dorps- of buurthuis moet winnen is eigenlijk bijzaak, maar wel spannend om te volgen. De finalisten stellen zich voor op www.dorpshuisvanhetjaar.nl. Terugkijken kan via www.omroepgelderland.nl/tvgemist.

Door Gerrit Kapteijns
Directeur-Bestuurder / Consultant Spectrum, partner met elan
Spectrum is onderdeel van Leefbaarheidsalliantie Gelderland